Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kędzierzynie Koźlu

UZASADNIENIE

Pozwem skierowanym przeciwko B. P. i M. W., powodowie A. S. i Ł. S., powołując się na treść art. 189 kpc, wnieśli o ustalenie nieważności umowy sprzedaży udziałów w kapitale zakładowym (...) sp. z o.o. w K. z dnia 20.02.2013r. oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu powodowie podali, że umowa zawarta pomiędzy pozwanymi jest nieważna, albowiem zgodnie z § 8 umowy spółki zbycie udziałów wymaga pod rygorem nieważności uzyskania uprzedniej zgody zgromadzenia wspólników. Zgoda taka nie została wyrażona, nadto w § 8 umowy zapisano prawo pierwokupu przysługującego pozostałym wspólnikom, co może prowadzić do uznania czynności za sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a co w efekcie może prowadzić, zgodnie z art. 58 § 2 kc, do nieważności czynności prawnej.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. W. uznał powództwo co do zasady podając, iż umowę zbycia udziałów z 20.3.2013r. należy uznać za bezskuteczną względem wspólników spółki ze względu na brak uprzedniej zgody zgromadzenia wspólników i stosowanego oświadczenia wspólników w przedmiocie wykonania prawa pierwokupu, zgodnie z § 8 umowy spółki. Pozwany podał, że do podpisania umowy zbycia udziałów został zmuszony przez ówczesnego prezesa M. P. (1). W odniesieniu do uprzywilejowania udziałów M. W. podał, że do marca 2014r. nie miał wiedzy by jakiekolwiek udziały były uprzywilejowane, przyznał ponadto, że zgoda na zbycie udziałów nie była przedmiotem uchwały zgromadzenia wspólników oraz że nie otrzymał ceny za zbycie udziałów.

W odpowiedzi na pozew B. P. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Pozwany potwierdził zawarcie w dniu 20.02.2013 r. z M. W. umowy sprzedaży udziałów, jednocześnie zakwestionował twierdzenia powodów o braku zgody wspólników na ich zbycie oraz o braku zrzeczenia się prawa pierwokupu przez pozostałych wspólników. B. P. powoływał się na powszechną praktykę wyrażania zgody na dokonywanie czynności przez wspólników bez zwoływania zgromadzenia wspólników oraz per facta concludentia. Powyższe miało miejsce także w przypadku umowy z dnia 20.02.2013r. gdzie pozostali wspólnicy, w tym powodowie, wyrazili zgodę na zbycie 60 uprzywilejowanych udziałów oraz zrzekli się prawa pierwokupu. Zdaniem pozwanego powyższe było wynikiem braku działań wskazujących na brak akceptacji oraz wytoczenie powództwa po ponad rocznym okresie od zawarcia umowy. Niezależnie od tego B. P. wystąpił do spółki z wnioskiem o wyrażenie zgody na dokonanie transakcji z dnia 20.03.2013 r. skutkiem czego w dniu 22.12.2014r. nadzwyczajne zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę zgodna z jego wnioskiem. Powyższe potwierdzało dotychczasowe stanowisko i powodowało, że umowa z 20.02.2013 r. jest skuteczna ex tunc. Pozwany zarzucił też, że sankcją za zbycie udziałów bez zgody wymaganej na podstawie umowy spółki nie jest nieważność, lecz bezskuteczność zawieszona.

W piśmie z dnia 8.04.2015 r. powodowie zgłosili żądanie ewentualne, domagając się uznania umowy sprzedaży (...) uprzywilejowanych udziałów spółki (...) z dnia 20.02.2013r. pomiędzy pozwanymi za bezskuteczną w stosunku do powodów w celu umożliwienia skorzystania z praw pierwokupu nabycia udziałów w terminie tygodnia od uprawomocnienia się wyroku.

Powodowie podali, że uchwała z 22.12.2014r. jest nieważna z mocy prawa albowiem w głosowaniu brał udział pozwany B. P.- wyłączony z mocy art. 244 ksh. Powodowie dodali też, że na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu zawieszone jest postępowanie rejestrowe dotyczące wpisu uchwały.

Powodowie podnieśli też ,że zgodnie z art. 598 kc prawo pierwokupu można wykonać w ciągu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży . Ponieważ nie zostali poinformowani o umowie w związku z tym nie otworzył się dla nich termin do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z prawa pierwokupu.

W piśmie z dnia 30.04.2015 r. pozwany B. P. podał, że nie można żądać uznania umowy za bezskuteczną po upływie roku od jej zawarcia zgodnie z art. 59 zd. 2 kc . Pozwany zarzucił, że powodowie wiedzieli o zawartej umowie co najmniej w dacie złożenia pozwu. Ewentualne zaniechania zobowiązanego z tytułu prawa pierwokupu mogą rodzic jedynie odpowiedzialność odszkodowawczą zgodnie z art. 599 § 1 kc a nie wpływać na ważność czy skuteczność umowy. B. P. zarzucił, że nie jest spełniona dyspozycja z art. 244 ksh, albowiem uchwała nie dotyczyła sporu pomiędzy wspólnikiem i spółką czy jego odpowiedzialności wobec spółki.

W piśmie z dnia 6.07.2015 r. powodowie podnieśli, że zgłoszone żądanie ewentualne związane jest z treścią art. 598 § 1 kc , w umowie strony zastrzegły, że udziały nie są obciążone poza obciążeniami wynikającymi z umowy spółki, dlatego wiedziały o prawie pierwokupu i ograniczeniu co do przeniesienia własności udziałów. Zdaniem powodów, to wskazuje na warunkowy charakter umowy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...)w § 8 postanowiono, iż zbycie lub zastawienie udziałów w kapitale zakładowym pod rygorem nieważności wymaga zachowania formy pisemnej i uzyskania uprzedniej zgody zgromadzenia wspólników, wyrażonej w formie uchwały , przy czym pozostałym wspólnikom przysługuje prawo pierwokupu w stosunku do udziałów mających być zbytymi. W § 10 wskazano, iż władzami spółki są zarząd i zgromadzanie wspólników, w § 12 postanowiono iż poza siedzibą spółki zgromadzenie wspólników mogą się odbywać także w O..

Dowód: umowa spółki k 7,8

W dniu 18.04.2001r. została zawarta umowa zbycia 5 udziałów za cenę 250 zł pomiędzy B. S. jako zbywającym oraz M. P. (1) jako nabywcą.

Dowód: umowa z dnia 18.04.2001r. k 94,95

W dniu 4.10.2010r. została zawarta umowa zbycia 379 udziałów za cenę 9 323,40 zł pomiędzy M. P. (1) jako zbywającym oraz B. P. jako nabywcą.

Dowód: umowa z dnia 4.10.2010r. k 96-98

W tej samej dacie została zawarta umowa zbycia 381 udziałów za cenę 1 905 zł pomiędzy B. S. jako zbywającym oraz M. M. jako nabywcą.

Dowód: umowa z dnia 4.10.2010r. k 99-101

W dniu 1.12.2011r. została zawarta umowa darowizny 425 udziałów pomiędzy B. P. jako darczyńcą oraz M. P. (2) jako obdarowaną.

Dowód: umowa z dnia 1.12.2011r. k 102-104

W dniu 27.12.2011 r. została zawarta umowa zbycia 381 udziałów za cenę 26 400 zł pomiędzy M. M. jako zbywającym oraz A. S. jako nabywcą.

Dowód: umowa z dnia 27.12.2011r. k 105-107

W dniu 28.06.2012 r. sporządzono protokół zgromadzenia wspólników (...), w którym zaznaczono obecność M. P. (2), A. S., M. W., Ł. S.. W protokole zaznaczono podjęcie czterech uchwał dotyczących zatwierdzenia bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania z działalności spółki oraz pokrycia strat z zysku .

Dowód: protokół zgromadzenia wspólników k 181

W dniu 20.02.2013r. została zawarta umowa zbycia udziałów pomiędzy M. W. jako zbywającym oraz B. P. jako nabywcą.

W § 1 postanowiono, iż M. W. uczestnicy w spółce (...) 120 udziałami o wartości 500 zł każdy, z czego 60 udziałów jest uprzywilejowanych co do prawa głosu. W § 2 postanowiono, iż na tej podstawie M. W. sprzedaje B. P. 60 udziałów uprzywilejowanych po 500 zł , zgodnie z § 3 za cenę 26 400 zł, oświadczając jednoczenie że cena została zapłacona w całości.

Podpisy na umowie zostały złożone w obecności notariusza, co zostało przez niego poświadczone.

Dowód:

-umowa z dnia 20.02.2013 r. k 9,10

-poświadczenie notariusza k 11,12

W dniu 28.02.2013r. została sporządzona lista wspólników (...), w której wymieniono M. P. (2) – 469 udziałów, A. S. - 425 udziałów, M. W. 60 udziałów, Ł. S. - 44 udziały, B. P.- 60 udziałów.

Dowód: lista wspólników k 183

W dniu 28.06.2013 r. sporządzono protokół zgromadzenia wspólników (...), w którym zaznaczono obecność wspólników M. P. (2), A. S., M. W., Ł. S., B. P.. W protokole zaznaczono podjęcie ośmiu uchwał dotyczących zatwierdzenia bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania z działalności spółki, oraz pokrycia strat z zysku i funduszu zapasowego spółki, udzielenia absolutorium prezesowi zarządu, członkowi zarządu, powołania prezesa zarządu i członka zarządu.

Dowód: protokół zgromadzenia wspólników k 184-186

W dniu 20.12.2013 r. zostało sporządzone pismo o wypowiedzeniu prokury

w którym jako autora wskazano M. W..

Dowód: pismo z 20.12.2013 r. k 187

Pismem z dnia 26.03.2014 r. kierowanym do Sądu Rejonowego w Opolu pozwany M. W. oraz B. S. poinformowali sąd rejestrowy, iż w spółce (...) doszło do fałszowania dokumentów.

Dowód: pismo z dnia 26.03.2014 r. k 123, 188

W dniu 28.03.2014r. J. R. złożyła zawiadomienie o przestępstwie polegającym na fałszowaniu podpisów w dokumentach spółki (...).

Dowód: protokół przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie k 225-227

Pismem z dnia 28.04.2014 r. kierowanym do Sądu Rejonowego w Opolu M. W. poinformował, iż na protokole ze zgromadzenia wspólników z 28.06.2012r. podpisy niektórych wspólników nie zostały złożone przez nich, na dokumencie z dnia 5.03.2012 r.- struktura zatrudnienia- został sfałszowany podpis B. S., na rachunku zysków i strat za okres 1.01.2011 - 31.12.2011 r. z dnia 5.03.2012 r. nie został złożony podpis przez B. S., na liście wspólników z dnia 26.03.2012 r. i 28.02.2013 r. został sfałszowany podpis B. S., na rachunku zysków i strat za okres 1.01.2012 - 31.12.2012 r. z dnia 11.03.2013 r. został sfałszowany podpis B. S., w piśmie do sprawy OP VIII Ns Rej KRS (...), które wpłynęło 25.03.2013 r. został sfałszowany podpis B. S., na protokole ze zgromadzenia wspólników z dnia 28.06.2013 r. podpisy niektórych wspólników zostały sfałszowane.

Dowód: pismo M. W. z 28.4.2014 r. k 122,189

Pismem z dnia 30.04.2014 r. kierowanym do Sądu Rejonowego w Opolu pozwany M. W. poinformował , iż także na wypowiedzeniu prokury jego podpis został sfałszowany.

Dowód: pismo z 30.04.2014 r. k 190

W dniu 10.12.2014 r. w toku toczącego się postępowania karnego nadzorowanego przez Prokuraturę Rejonową w Kędzierzynie-Kożlu 2 Ds 452/14, biegła z zakresu badania pisma i dokumentów M. L. sporządziła ekspertyzę pismoznawczą, której przedmiotem było:

1. stwierdzenie czy podpisy B. S. na dokumentach

- struktura zatrudnienia w 2011 z 5.03.2012 r.

- rachunek zysków i strat za 2011 z 5.03.2012 r.

- lista wspólników z 26.03.2012 r.

- lista wspólników z 28.02.2012 r.

- rachunek zysków i strat za rok 2012 z 11.03.2013 r.

- pismo do SR w Opolu z 15.03.2013 r.

są podpisami autentycznymi;

2. czy podpisy na tych dokumentach zostały zakreślone przez M. P. (1);

3. stwierdzenie czy podpisy Ł. S. oraz A. S. na dokumentach:

- protokoły zgromadzenia wspólników z dnia 28.06.2012 i 28.06.2013r. ( w ekspertyzie omyłkowo wskazano datę obu protokołów na 28.06.2013r. lecz odwołania do kart KRS (...) i (...) wskazują ze przedmiotem ekspertyzy były protokoły z 28.06.2012 i 28.06.2013. – vide: k 181 i 184 gdzie widoczne jest oznaczenie kart KRS – odpowiednio (...) i (...))

są podpisami autentycznymi;

4. czy podpisy na tych dokumentach zostały zakreślone przez M. P. (1)

5. stwierdzenie czy podpisy B. S. na dokumentach

- rachunek zysków i strat za rok 2011 wraz z bilansem z 5.03.2012 r.

- lista wspólników z 26.03.2012r.

- rachunek zysków i strat za rok 2012 z 11.03.2013r.

są podpisami autentycznymi;

6. czy podpisy na tych dokumentach zostały zakreślone przez M. P. (1)

7. stwierdzenie czy podpis M. W. na dokumencie

- wypowiedzenie prokury z 20.02.2013r.

jest podpisem autentycznym;

8. czy podpis na tym dokumencie został zakreślony przez M. P. (1);

9. czy koperta zaadresowana do siedziby (...) została wypisana przez M. W.;

10. czy została wypisana przez M. P. (1).

Biegła z swojej opinii uznała, iż podpisy B. S. są autentyczne, podpisy Ł. S. i A. S. oraz M. W. nie są autentyczne, koperta nie została wypisana przez M. W., brak podstaw do stwierdzenia czy podpisy zostały złożone przez M. P. (1).

Dowód: ekspertyza z dnia 10.12.2014 r. – załącznik do pisma Prokuratury Rejonowej w Kędzierzynie-Koźlu z dnia 24.03.2016 r.

Postanowieniem z dnia 18.12.2014 r. umorzono dochodzenie w sprawie mającego miejsce od 5.03.2013 r. do 31.12.2013 r. w K. podrobienia podpisów osób uprawnionych na dokumentacji spółki (...) przedłożonej w Sądzie Rejonowym w Opolu wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa.

Dowód: postanowienie k 224

W dniu 22.12.2014 r. w siedzibie spółki (...) odbyło się nadzwyczajne zgromadzenie wspólników, na którym wspólnicy M. P. (2), B. P. byli reprezentowani przez pełnomocnika B. F., zaś A. S., Ł. S. oraz M. W. przez pełnomocnika P. S.. W toku zgromadzenia podjęto uchwałę nr (...) zgodnie z którą zgromadzenie wspólników wyraziło zgodę , czym potwierdzało dotychczasowe stanowisko spółki , na zbycie 60 udziałów uprzywilejowanych M. W. na rzecz B. P. , które miało miejsce 20.02.2013 r.

Pełnomocnik A. S., Ł. S. oraz M. W. wniósł zastrzeżenia do treści uchwały, podnosząc jej niezgodność z § 8 umowy spółki.

Dowód: protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki (...) z dnia 22.12.2014cr. z listą obecności k 108-115

Pismem z dnia 12.01.2015 r. Prokuratura Rejonowa w Kędzierzynie-Koźlu zawiadomiła pozwanego M. W. o umorzeniu dochodzenia w sprawie mającego miejsce od 5.03.2013 r. do 31.12.2013 r. w K. podrobienia podpisów osób uprawnionych na dokumentacji spółki (...) przedłożonych w Sądzie Rejonowym w Opolu wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa.

Dowód: pismo Prokuratury Rejonowej w Kędzierzynie-Koźlu k 121

Postanowieniem z dnia 12.03.2015 r. wydanym w sprawie VI GC 13/15 z powództwa A. S. przeciwko (...) sp. z o.o. w K. o uchylenie uchwały , Sąd Okręgowy w Opolu zabezpieczył powództwo o uchylenie uchwały nr (...) z dnia 22.12.2014 r. poprzez zawieszenie postępowania rejestrowego dotyczącego wpisu zmian na podstawie zaskarżonej uchwały.

Dowód: postanowienie Sądu Okręgowego w Opolu k 124-125

Spółka (...) zażaleniem z dnia 23.04.2015 r. zaskarżyła powyższe postanowienie, które zostało oddalone ( oświadczenie strony e- protokół k 165, 00:13:25, 00:13:58) .

Dowód: zażalenie k 134-142

Wyrokiem z dnia 30.11.2015 r. VI GC 13/15 Sąd Okręgowy w Opolu oddalił powództwo A. S. przeciwko (...) spółka z o.o. o uchylenie uchwały nr(...) zgromadzenia wspólników z dnia 22.12.2014r.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 30.11.2015 r. k 251-255

Sąd zważył co następuje

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie zarówno w zakresie zgłoszonego żądania głównego jak i ewentualnego.

Istota sporu w sprawie sprowadzała się do istnienia podstaw do wydania orzeczenia deklaratoryjnego ustalającego nieważność umowy zbycia udziałów z dnia 20.02.2013 r. ewentualnie orzeczenia o charakterze konstytutywnym, uznającym wymieniona umową za bezskuteczną.

Ustalenie nieważności umowy.

Uwzględnienie powództwa w zakresie żądania ustalenia nieważności , którego podstawy – jak słusznie wskazano w pozwie- należy poszukiwać w treści art. 189 kpc- uzależnione jest od wykazania, iż w sprawie występuje jedna z postaci bezskuteczności czynności prawnej z art. 58 kc. Nieważność, zgodnie z powołanym przepisem, ma miejsce gdy czynność prawna jest sprzeczna z ustawą albo ma celu obejście ustawy (§1) lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego(§ 2). Należy nadmienić, iż nieważność w doktrynie prawa cywilnego postrzegana jest jako jedna z postaci bezskuteczności czynności prawnej obok bezskuteczności zawieszonej ( art. 63 kc), bezskuteczności względnej ( art. 59 kc) oraz wzruszalności.

W przedmiotowej sprawie już w treści pozwu powodowe argumentowali, iż z uwagi na zapis § 8 umowy spółki, który dla zbycia udziałów wymagał zgody zgromadzenia wspólników pod rygorem nieważności – umowa zbycia udziałów będąca przedmiotem powództwa jest nieważna. Ponadto upatrując nieważności umowy w art. 58 § 2 kc A. S. i Ł. S. powołali się na umowne prawo pierwokupu przysługujące pozostałym wspólnikom. W wyniku zawarcia bezwarunkowej umowy sprzedaży udziałów bez zawiadomienia wspólników doszło do naruszenia prawa podmiotowego wspólników, wynikającego z umownego prawa pierwokupu udziałów w kapitale zakładowym. Zdaniem powodów działanie to naraża strony umowy nie tylko na odpowiedzialność za szkodę, lecz także może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego- co w efekcie prowadzi do nieważności z art. 58 § 2 kc.

Rozwijając ten wątek, w pkt IV pisma z dnia 8.04.2015 r.(k120), powodowe podali, że naruszenie zasad współżycia społecznego polegało na tym, iż wspólnik dokonujący czynności prawnej wiedział o wymogu uzyskania zgody zgromadzenia wspólników na zbycie udziałów oraz działał intencjonalnie w celu zachwiania dotychczasowego proporcjonalnego rozkładu głosów w spółce , zależało mu na uzyskaniu większości głosów – do czego doprowadził naruszając zasadę lojalności wobec spółki jak i pozostałych wspólników.

Mając na uwadze materiał dowodowy sprawy tj. dowody z dokumentów, zeznania świadków oraz przesłuchanie stron, w szczególności umowę spółki ( tekst jednolity z dnia 23.03.2007r.) zdaniem sądu, nie można uznać by umowa zbycia udziałów z dnia 20.02.20013r. była dotknięta sankcją nieważności czy to na podstawie art. 58 § 1 kc jak i na podstawie art. 58 § 2 kc. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż mając na uwadze treść art. 321 kpc jedynie ta postać bezskuteczności czynności prawnej mogła być przedmiotem badania w niniejszym postępowaniu.

Powoływany przez powodów § 8 umowy spółki stanowi wszakże o wymogach dotyczących zbycia udziałów, lecz należy dokonać oceny czy ich niezachowanie czyni nieważną umowę zbycia udziałów tak jak tego chcą powodowie. Uzyskanie zgody zgromadzenia wspólników z § 8 umowy stanowi w istocie wymóg uzyskania zgody spółki o którym mowa w art. 182 § 1 ksh. W tym kontekście oceny wymaga zagadnienie skutków braku zgody organu wymienionego w umowie.

Zdaniem sądu brak zgody nie powoduje nieważności umowy zbycia udziału lecz skutkiem jest tzw. bezskuteczność zawieszona w rozumieniu art. 63 kc. Dokonując takiej wykładni sąd miał na uwadze wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.02.2007r. III CSK w którego tezie stwierdzono: „ Artykuł 182 ksh jest przepisem, który uzależnia dokonanie konkretnej czynności prawnej od zgody spółki. Stosowne postanowienie umowy spółki ma wobec niego charakter wykonawczy. Stąd czynność prawna dokonana bez zgody wymaganej przepisem prawa (art. 182 k.s.h.) jest czynnością niezupełną (negotium claudicans) dotkniętą tzw. bezskutecznością zawieszoną”. Już tylko ta okoliczność przemawia za oddaleniem powództwa głównego.

Przedstawionej wyżej kwalifikacji skutków braku zgody zgromadzenia wspólników nie zmienia fakt zastrzeżenia w § 8 umowy spółki rygoru nieważności. Powodowie w uzasadnieniu pozwu w tym zakresie odwoływali się do przepisu art. 76 kc zgodnie z którym z woli stron stosunku prawnego rygor nieważności ma zastosowanie jedynie dla formy czynności dokonywanej pomiędzy stronami tej czynności. Przepis ten nie może zatem prowadzić do oceny nieważności umowy zbycia udziałów albowiem dotyczy on formy czynności prawnej a nie istnienia zgody. Zastrzeżenie rygoru nieważności dla zgody na zawarcie umowy zbycia udziałów w spółce (...)nie może być skuteczne wobec podmiotu trzeciego jakim jest nabywca udziałów, jeśli taki rygor nie wynika z norm prawa o charakterze imperatywnym. Innymi słowy brak zgody o której mowa w § 8 umowy spółki nie skutkuje nieważnością umowy zbycia spółki przy założeniu że wskazany w § 8 rygor dotyczy braku zgody.

Zastrzeżone w § 8 umowy prawo pierwokupu udziałów przysługujące pozostałym wspólnikom prawa pierwokupu nie czyni także zbycia udziałów bez zgody zgromadzenia wspólników umową nieważną. Przepisy art. 596 i nast. kc takiego rygoru nie przewidują. Co najwyżej, w przypadku bezwarunkowego zbycia udziałów może wchodzić w rachubę odpowiedzialność odszkodowawcza z art. 599 § 1 kc, co jednak nie pozostaje przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawi z uwagi na brzmienie art. 321 kpc.

Zdaniem sądu materiał dowody sprawy nie pozwolił także na uznanie nieważności umowy z art. 58 § 2 kc. Powołany przepis stanowi o sprzeczności czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego. Sąd stoi na stanowisku, iż w powołanym przypadku , podobnie jak w regulacji z art. 353 ¹ kc , chodzi o naruszanie zasad współżycia społecznego przy kreowaniu stosunku prawnego ( zawieraniu umowy), a nie przy jego wykonywaniu, co ma miejsce z w sytuacji opisanej w art. 5 kc.

Konkluzja ta ma istotne znaczenie dla rozstrzyganej sprawy, albowiem powodowie formułując zarzut nieważności z art. 58 § 2 kc powoływali się w istocie na tożsame okoliczności które w ich ocenie uzasadniały nieważność na podstawie art. 58 § 1 kc a które dotyczyły etapu zawierania umowy tj. na wiedzę wspólników – stron umowy o obowiązku uzyskania zgody spółki. Jakkolwiek nieprawdopodobnym wydaje się -tak jak twierdził pozwany B. P. - brak wiedzy o ograniczeniach i nieznajomość umowy spółki ( vide: e – protokół z dnia 25.01.2016 r. k 258, od 01:36:22 do 01:37:33) oraz tak jak niezrozumiała wydaje się odpowiedź M. W. na pytanie pełnomocnika powodów o wiedzę stron umowy o ograniczeniach ( na które pozwany odpowiedział, iż nie wie czy strony miały taką wiedze- e-protokół z dnia 25.01.2016r. k 258/2, 01:47:20), to nie sposób w okolicznościach sprawy założyć by brak zgody , nawet przy założeniu świadomości stron umowy z lutego 2013r. o wymaganej umową spółki zgodzie, stanowił naruszenie jakiejkolwiek zasady współżycia społecznego. W spółce dochodziło bowiem niejednokrotnie do zbywania udziałów zaś uchwały zgromadzenia wspólników nie były podejmowane. Powyższe wynika z dowodów z dokumentów w postaci szeregu umów dotyczących przeniesienia udziałów dołączonych do odpowiedzi na pozew B. P. tj. z dnia 18.04.2001r. - umowa zbycia 5 udziałów za cenę 250 zł pomiędzy B. S. jako zbywającym oraz M. P. (1) jako nabywcą ( k 94,95), z dnia 4.10.2010r.-umowa zbycia 379 udziałów za cenę 9 323,40 zł pomiędzy M. P. (1) jako zbywającym oraz B. P. jako nabywcą( k 96-98), z tej samej daty - umowa zbycia 381 udziałów za cenę 1 905 zł pomiędzy B. S. jako zbywającym oraz M. M. jako nabywcą( k 99-101), z dnia 1.12.2011r. - umowa darowizny 425 udziałów pomiędzy B. P. jako darczyńcą oraz M. P. (2) jako obdarowaną ( k 102-104), z dnia 27.12.2011 r. - umowa zbycia 381 udziałów za cenę 26 400 zł pomiędzy M. M. jako zbywającym oraz A. S. jako nabywcą( k 105-107).

Abstrahując już od nieudowodnionego twierdzenia pozwanego B. P. o dorozumianej zgodzie wspólników na obrót udziałami ( k 85) nie ulega wątpliwości , iż w praktyce obrotu udziałami nie stosowano się do przewidzianego w umowie spółki wymogu uprzedniej zgody zgromadzenia wspólników. Konstatacja ta wynika z braku jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej stron, w szczególności powodów zarzucających naruszenie zasad współżycia społecznego, zmierzających do wykazania istnienia takiej zgody z formie podejmowanych uchwał zgromadzenia wspólników. Dowodów z takich dokumentów nie złożono, w szczególności odnoszących się do wyżej wymienionych umów, nie ma zatem podstaw do przyjęcia by były one poprzedzone stosownymi uchwałami zgromadzenia wspólników zgodnie z § 8 umowy spółki. W ocenie sądu przyjęty sposób obrót udziałami bez stosowania się do wymogu z § 8 umowy spółki musiał być znany wszystkim stronom niniejszego procesu, wszak, już w tekście jednolitym umowy spółki po zmianach z dnia 23.03.2007r. w § 7 jako wspólnicy wymieni są zarówno powodowe jak i obaj pozwani. Powyższe koresponduje także z treścią zeznań świadka M. P., który podał, że nie było praktyki zwracania się do zgromadzenia wspólników o zgodę na sprzedaż udziałów ( e-protokół z dnia 14.09.2015 r. k 194, 00:39:42),

Braku praktyki podejmowania uchwał nie kwestionowali z piśmie z dnia 8.04.2015 r. powodowie ( pkt I uzasadnienia k-118-119) dokonując jedynie odmiennej oceny skutków prawnych braku uchwały organu spółki. Wnioskowi temu nie zaprzeczają także zeznania świadka B. S. który podał, że nie uczestniczył w zgromadzeniach mających na celu wyrażenie zgody na zbycie udziałów (vide: akta SR Będzin I Cps 115/15, k 18).

Istotną okolicznością pozostaje fakt, iż przedłożone umowy dotyczą okresu od roku 2001 do 2011. Stroną jednej z nich jest ojciec powodów B. S. , powódka A. S. jest stroną umowy z dnia 27.12.2011r. ( k 105-107) co do której także brak było zgody spółki. Okoliczność ta w połączeniu z jawnością KRS potwierdza, że nagminny brak formalny zgody nie był przeszkodą dla wspólników , w tym powódki , do prowadzenia obrotu udziałami. Brak jest wiec w okolicznościach przedmiotowej sprawy podstaw do twierdzenia, by zbycie udziałów w dniu 20.02.2013r. nastąpiło z naruszeniem zasad współżycia społecznego.

Niezależnie od powyższych rozważań przeciwko uwzględnieniu żądania głównego przemawia także fakt istnienia w obrocie prawnym w dacie zamknięcia rozprawy ( art. 316 § 1 kpc) uchwały nr (...) z dnia 22.12.2014 r. zgodnie z którą zgromadzenie wspólników wyraziło zgodę na zbycie 60 udziałów uprzywilejowanych M. W. na rzecz B. P. , które miało miejsce 20.02.2013 r. Art. 63 § 1 kc pozwala na wyrażenie zgody na dokonanie czynności prawnej po złożeniu oświadczenia woli, w takim przypadku ma ona moc wsteczną od daty oświadczenia. Powództwo o uchylenie przedmiotowej uchwały wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 30.11.2015 r. VI GC 13/15 zostało oddalone. Należy także nadmienić, iż w uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy w Opolu wskazał, iż umowa sprzedaży udziałów z dnia 20.02.2013r. w świetle art. 180 ksh oraz § 8 umowy spółki jest ważna, a stanowisko to tut. Sąd podziela.

Uznanie umowy za bezskuteczną

Konsekwencją oddalenia powództwa w zakresie żądania głównego jest konieczność merytorycznej oceny zgłoszonego żądania ewentualnego.

W tym zakresie także należało odmówić powodom udzielenia ochrony sądowej.

Podstawą materialonoprawną żądania ewentualnego mógł być jedynie przepis art. 59 kc. Jakkolwiek ubezskutecznienia umowy można domagać się także w trybie skargi pauliańskiej z art. 527 i nast. kc, lecz brzmienie art. 527 § 2 kc wskazuje, iż instytucja ta służy ochronie roszczeń pieniężnych wierzyciela. Skoro powodowie zgłosili żądanie ewentualne celem umożliwienia im skorzystania z prawa pierwokupu udziałów, do ich żądania ma zastosowanie art. 59 kc ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9.11.2006 r. I ACa 392/06).

W tych okolicznościach uwzględnieniu powództwa stoi na przeszkodzie upływ terminu prekluzyjnego jednego roku z art. 59 zd. 2 kc, liczonego od zawarcia umowy z dnia 20.02.2013 r. Powyższe oznacza, iż powództwo z art. 59 kc winno być wytoczone do dnia 20.02.2014 r., tymczasem żądanie ewentualne zostało zgłoszone w piśmie z dnia 8.04.2015 r. złożonym dnia 16.04.2015 r.

Mając na uwadze stanowcze brzmienie art. 59 zd. 2 kc, termin roku biegnie od daty zawarcia umowy której ubezskutecznienia domagali się powodowie. W tych okolicznościach bez znaczenia pozostaje w jakiej dacie dowiedzieli się oni o zawarciu umowy pomiędzy pozwanymi, bez znaczenia także pozostawało czy w istocie M. W. wcześniej sygnalizował zamiar zbycia udziałów.

Reasumując, powództwo zarówno w zakresie żądania głównego jak i ewentualnego podlega oddaleniu z uwagi na brak podstaw do uznania by w dacie zamknięcia rozprawy umowa z dnia 20.02.2013r. była dotknięta sankcją nieważności oraz z uwagi na wygaśniecie roszczenia powodów z art. 59 kc wskutek upływu terminu prekluzyjnego. Jedynie na marginesie należy zaznaczyć, iż relacjonowane przez pozwanego M. W. okoliczności w których doszło do zawarcia spornej umowy, jego poczucie krzywdy, mogłyby być przedmiotem rozważań w kontekście ewentualnej wady oświadczenia woli z art. 84 kc. Skoro jednak żadna ze stron okoliczności tej nie podnosiła, w szczególności nie podnoszono złożenia przez pozowanego M. W. oświadczenia z art. 88 kc, kwestia nie mogła pozostawać przedmiotem rozważań sądu.

Oddalenie wniosku dowodowego powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego.

Jak wskazali powodowie w piśmie z dnia 8.04.2015r. k 118 pkt 6 oraz jak to zostało sprecyzowanej na rozprawie w dniu 25.01.2016 r. ( e-protokół z dnia 25.01.2016 r. k 256/2 00:39:30) opinia biegłego grafologa miała zweryfikować podpisy powodów na protokole zgromadzenia wspólników z dnia 28.06.2013 r. ( k 184-186) oraz podpisy na liście wspólników z dnia 28.02.2013r. (k 183).

W ocenie sądu, w kontekście art. 227 kpc , dowód ten nie dotyczy faktów istotnych dla rozstrzygnięcia zarówno w zakresie żądania głównego jak i ewentualnego.

Protokół zgromadzenia z dnia 28.06.2013r. dotyczył uchwał w przedmiocie zatwierdzenia bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania z działalności spółki oraz pokrycia strat z zysku, zatem w żaden sposób nie pozostawał w związku z umową z dnia 20.02.2013r. Należy także nadmienić, iż brak autentyczności podpisów powodów został potwierdzony w opinii biegłej wydanej na potrzeby postępowania karnego, zgodnie z ich twierdzeniami.

Natomiast lista wspólników z dnia 28.02.2013r., nawet jeśli jak tego chcą powodowe , przy założeniu sfałszowania podpisów B. s. , nie ma znaczenia dla oceny ważności umowy z dnia 20.02.2013r. zarówno w kontekście § 1 jak i 2 art. 58 kc.

Uznanie powództwa przez pozwanego M. W.

Pomimo brzmienia art. 213 § 2 kpc uznanie powództwa przez M. W. nie mogło skutkować jego uwzględnieniem z uwagi na żądanie jego oddalenia wyartykułowane przez pozwanego B. P.. W przedmiotowej sprawie po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo jednolite z art. 73 § 2 kpc, zatem zgodnie z powołanym przepisem do uznania powództwa wymagana była zgoda B. P..

Koszty procesu

Rozstrzygnięcie o kosztach wynika z zasady odpowiedzialności strony za wynik procesu cywilnego z art. 98 kpc.

Należne pozwanemu B. P. koszty procesu stanowią stawkę minimalną wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 2 400 zł ( z uwzględnieniem wartości przedmiotu sporu ustabilizowanej na kwotę 26 400 zł -k 36,37). Wynagrodzenie pełnomocnika wynika z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – w związku z § 21 rozporządzenia MS z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Należy dodać, iż mając na uwadze art. 105 § 1 kpc, zasądzono przedmiotową kwotę od powodów – jako współuczestników- w częściach równych po 1200 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom powodów oraz pozwanego B. P..

2.  K.. 2 tygodnie.